AC Milan và Juventus luôn được biết đến với những hàng thủ vững chắc bậc nhất lịch sử bóng đá, nhưng họ không phải là những đội bóng Ý duy nhất sở hữu những bức tường thành kiên cố. Trong suốt thập niên 90 và đầu những năm 2000, Serie A được xem là giải đấu quốc nội hấp dẫn nhất châu Âu. Những trận chung kết toàn Ý và những chiến thắng vang dội của các CLB Serie A trên đấu trường châu Âu đã trở thành “đặc sản” thời bấy giờ.
Điều này có được một phần không nhỏ nhờ vào tài năng của những chân sút thượng thặng như Alessandro Del Piero hay Filippo Inzaghi, nhưng chính những hàng thủ bất khả xâm phạm mới là nền tảng làm nên tên tuổi của Serie A. Trong kỷ nguyên vàng son ấy, các nhà vô địch Serie A thường chỉ để thủng lưới chưa đầy 25 bàn/mùa. Năm 1996-97, Juventus lên ngôi sau khi đánh bại Parma với khoảng cách 2 điểm, hai đội bóng chỉ để lọt lưới lần lượt là 24 và 26 bàn. Mùa giải 2001-02, Juve tiếp tục lên ngôi vương sau cuộc đua nghẹt thở với AS Roma, họ hơn đối thủ 1 điểm và 1 bàn thua (23 so với 24). Trước đó, ở mùa giải 1993-94, AC Milan lên ngôi vô địch với chỉ vỏn vẹn 15 lần để thủng lưới.
Tất cả những đội bóng kể trên đều sở hữu trong đội hình những tài năng sáng tạo kiệt xuất, nhưng khi cần thiết, họ vẫn phải dựa vào sự chắc chắn của hàng thủ để bảo toàn lợi thế. Mặc dù việc gọi Serie A là “giải đấu của phòng ngự” có phần phiến diện, nhưng không thể phủ nhận rằng đây là giải đấu đề cao tính kỷ luật và sự hiệu quả, nơi mà nghệ thuật phòng ngự có thể tạo nên sự khác biệt. Với những chiến lược gia bậc thầy như Marcello Lippi hay Fabio Capello, Serie A mang đến cảm giác như một vở kịch của Machiavelli, nơi mà sự toan tính và thực dụng lên ngôi. Đó là kỷ nguyên vàng của bóng đá Ý, được xây dựng trên nền tảng vững chắc bởi những hàng thủ vĩ đại nhất thế giới.
AC Milan 1993-94: Bức Tường Thành Bất Khả Xâm Phạm
Inter Milan 1997 team illustration
Đội hình Milan mùa giải 1993-94 không chỉ sở hữu bộ tứ vệ trứ danh, mà còn có hàng thủ 6 người luân phiên hiệu quả. Bộ đôi trung vệ Franco Baresi và Alessandro Costacurta xuất sắc đến mức khiến lão tướng Filippo Galli phải chấp nhận vai trò dự bị. Mauro Tassotti thống trị hành lang cánh phải, trong khi huyền thoại Paolo Maldini làm chủ cánh đối diện. Bên cạnh đó, Christian Panucci trẻ tuổi có thể đảm nhiệm vị trí của cả hai hậu vệ cánh, điển hình như trận chung kết Champions League 1994, anh đã thay thế Maldini ở vị trí hậu vệ trái và đá cặp trung vệ với Galli do Baresi và Costacurta bị treo giò. Rossoneri đã đè bẹp Barcelona của Cruyff trong trận đấu đó, hàng thủ 4 người thiếu vắng hai trụ cột vẫn giữ sạch lưới.
AC Milan 2002-03: Bản Giao Hưởng Của Sự Hoàn Hảo
Nếu Milan là người đặt nền móng cho lối chơi phòng ngự của Serie A, thì chính họ cũng là người hoàn thiện nó vào thời điểm bóng đá Ý đang trên đỉnh cao. Mặc dù chỉ về đích thứ ba ở mùa giải 2002-03, nhưng hàng thủ Milan chỉ để lọt lưới 30 bàn – nhiều hơn đúng 1 bàn so với nhà vô địch Juventus. Họ còn đánh bại chính Juve trong trận chung kết Champions League với một trong những hàng thủ đáng nhớ nhất mọi thời đại.
Trước thủ thành người Brazil Dida, bộ tứ vệ của Milan được xếp từ trái sang phải: Kaladze, Maldini, Nesta và Costacurta. Hậu vệ trái người Gruzia là tân binh, Nesta cũng mới chuyển đến từ Lazio, nhưng hai cái tên còn lại đều là tượng đài của bóng đá thế giới. Cả bốn đã giữ sạch lưới trong 120 phút của một trong những trận chung kết khan hiếm bàn thắng nhất lịch sử (mặc dù Costacurta đã bị thay ra ở hiệp hai sau khi phải nhận thẻ vàng). Chiến thắng của Milan đến từ loạt sút luân lưu, trận đấu là minh chứng cho sự chắc chắn mà người hâm mộ bóng đá trên toàn thế giới gắn liền với Serie A.
Parma 1998-99: Sự Kết Hợp Hoàn Hảo Giữa Tấn Công Và Phòng Thủ
Trước khi được Juve chiêu mộ, Thuram là trụ cột trong hàng thủ Parma cùng với những Roberto Sensini, Antonio Benarrivo và Fabio Cannavaro trẻ trung. Khi Crociati giành UEFA Cup năm 1999 – đỉnh cao của họ trong thập niên 90 – họ đã làm được điều đó với bộ ba trung vệ Cannavaro bên trái, Thuram bên phải và Sensini đá giữa. Thuram đóng góp rất lớn vào hai trong số ba bàn thắng của Parma trong chiến thắng 3-0 trước Marseille tại Moscow, khi hàng thủ biến thành lực lượng tấn công trong bài tập chiến thuật của HLV Alberto Malesani.
Hai mùa giải trước đó, chính hàng thủ Parma (mặc dù đã có nhiều thay đổi về chiến thuật) đã giúp họ cán đích ở vị trí thứ hai sau Juventus, và có lẽ họ đã vô địch Serie A nếu hàng công thi đấu ấn tượng như hàng thủ.
Inter 1997-98: Bức Tường Thép
Điều tương tự cũng xảy ra với Inter Milan vào cuối mùa giải 1997-98, khi họ chỉ để thủng lưới 27 bàn – ít hơn 1 bàn so với nhà vô địch Juve – nhờ vào nỗ lực phi thường của Salvatore Fresi, Francesco Colonnese, Javier Zanetti và Taribo West. Trong khi nhiều người muốn gán cho cầu thủ người Nigeria biệt danh “gã tóc xù” thì West lại là hòn đá tảng thực thụ trong hàng thủ Inter và là ngôi sao sáng giá của bóng đá Nigeria. Anh đá giữa Zanetti bên trái và Colonnese bên phải trong trận chung kết UEFA Cup năm 1998, với Fresi đá libero phía sau. Inter đánh bại Lazio 3-0 để một lần nữa chứng minh rằng giữ sạch lưới là chìa khóa của chiến thắng. Trong trận đấu đó, Zanetti còn ghi bàn thắng, bên cạnh hai pha lập công của Ivan Zamorano và Ronaldo (West đáng tiếc bị thẻ đỏ ở cuối trận).
Nếu đây là những hàng thủ tiêu biểu cho kỷ nguyên vàng của Serie A, thì đó là bởi vì họ đã học hỏi từ chính giải đấu này. Đôi khi ngay cả những đội bóng nhỏ cũng có thể phòng ngự kiên cường; năm 1993-94, Reggiana kết thúc mùa giải ở vị trí thứ 14 nhưng vẫn giữ sạch lưới tới 37 trận, trong khi năm 1997-98 Piacenza xếp thứ 13 và chỉ để thủng lưới 38 bàn. Nếu không bị buộc phải đối mặt với những hàng thủ kiên cường hàng tuần ở giải đấu quốc nội, có lẽ những hàng thủ của Milan và Juve sẽ không bao giờ đạt được đỉnh cao như thế.
Juventus 2001-02: Bản Hùng Ca Chưa Hoàn Thiện
Mặc dù Juve đã thua trên chấm luân lưu, nhưng hàng thủ gồm Lilian Thuram, Ciro Ferrara, Igor Tudor và Paolo Montero đã thi đấu không hề kém cạnh Milan. Trong khi Milan vô địch giải đấu vào mùa giải tiếp theo, Bianconeri vẫn thường xuyên ngăn chặn được họ trong suốt 34 vòng đấu, phần lớn là nhờ vào khả năng làm chủ nghệ thuật phòng ngự của họ.
Khi Juve chỉ để lọt lưới 23 bàn ở mùa giải 2001-02, họ đã làm được điều đó với một hàng thủ cực kỳ linh hoạt gồm Thuram, Ferrara, Gianluca Zambrotta và Mark Iuliano, được hỗ trợ bởi hai cầu thủ đa năng là Alessandro Birindelli và Gianluca Pessotto cùng với cái tên ít được biết đến hơn là Michele Paramatti. Tuy nhiên, dưới sự chỉ huy của thủ thành mới chuyển đến Gianluigi Buffon và được che chắn bởi Edgar Davids, những hậu vệ này đã không nhận được sự đánh giá xứng đáng.
Bất cứ ai thường xuyên theo dõi bóng đá Ý đều sẽ nhớ đến những hàng thủ của Milan và Juve – họ chắc chắn là những hàng thủ để lại di sản lớn nhất – nhưng còn những cái tên đã bị lãng quên theo thời gian thì sao?
Phòng ngự có thể không phải là tất cả của Serie A trong những ngày tháng huy hoàng của bóng đá Ý, nhưng chắc chắn rất ít giải đấu nào ở châu Âu mà các hậu vệ lại hiểu rõ giá trị của sự an toàn hơn như vậy.
